ਯੂ ਪੀ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦਾ ਅੱਜ 12ਵਾਂ ਦਿਨ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 10 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ ਡੁਬਕੀ ਲਗਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇਕੱਠ ਅਤੇ 2500 ਡਰੋਨਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹਾਡ੍ਰੋਨ ਸ਼ੋਅ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ ਡਰੋਨ ਸ਼ੋਅ
ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ ਡਰੋਨ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸੰਗਮ ਦੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਮਿਸ਼ਰਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਸ਼ੋਅ 24, 25 ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 7 ਵਜੇ ਸੈਕਟਰ 7 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥੀਮ ਚੁਣੇ ਗਏ ਹਨ। ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੈਕਟਰ-7 ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਸ਼ੋਅ ਦੀ ਰਿਹਰਸਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਡਰੋਨ ਸ਼ੋਅ 26 ਜਨਵਰੀ ਯਾਨੀ ਕਿ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ।
ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਵਿੱਚ 6 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਸ਼ੰਖ ਵਿਕ ਰਿਹਾ
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਸੈਕਟਰ 20 ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਸ਼ੰਖ ਦੇ ਸਟਾਲ ਵਿੱਚ 2 ਫੁੱਟ 10 ਇੰਚ ਲੰਬਾ ਸ਼ੰਖ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 6 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਮੇਲਾ 26 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਚਾਰ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਮੇਲਾ 144 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 13 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 26 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ।
ਮਹਾਂਕੁੰਭ 144 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਇਸ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਕਰੋੜਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਹਾਕੁੰਭ ‘ਚ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਧੂ, ਸੰਤ ਅਤੇ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੁੱਜੇ
ਕਿੰਨੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਕੁੰਭ
ਕੁੰਭ, ਅਰਧ ਕੁੰਭ, ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਇਹ ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ, ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਦਭੁਤ ਸੰਗਮ ਵੀ ਹੈ।
ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਹਰਿਦੁਆਰ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਉਜੈਨ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਡਿੱਗੀਆਂ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਅਰਧ ਕੁੰਭ
ਅਰਧ ਕੁੰਭ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਗਮ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਛੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹਰਿਦੁਆਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਰਧ ਕੁੰਭ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਅੱਧਾ ਚੱਕਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ
ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਚਾਰ ਸਥਾਨਾਂ – ਹਰਿਦੁਆਰ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਉਜੈਨ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਥਾ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਵਿਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ
ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸਤਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਨੂੰ ਕੁੰਭ ਦਾ ਪੂਰਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਹੋਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਦੇ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧੀ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ।
ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਦੇ ਸੰਗਮ ਦਾ ਵਰਣਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਤ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਅਤੇ ਅਖਾੜਿਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਮਹਾਕੁੰਭ
ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਭਾਰਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ 144 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਆਤਮਾ ਪਵਿੱਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਇਸ਼ਨਾਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ-
1. ਪੌਸ਼ ਪੂਰਨਿਮਾ (13 ਜਨਵਰੀ 2025): ਕਲਪਵਾਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ।
2. ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ (14 ਜਨਵਰੀ 2025): ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ।
3. ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ (29 ਜਨਵਰੀ 2025): ਦੂਜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ।
4. ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ (3 ਫਰਵਰੀ 2025): ਤੀਜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸਨਾਨ।
5. ਮਾਘੀ ਪੂਰਨਿਮਾ (12 ਫਰਵਰੀ 2025): ਕਲਪਵਾਸ ਦਾ ਅੰਤ।
6. ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ (26 ਫਰਵਰੀ 2025): ਮਹਾਕੁੰਭ ਦਾ ਆਖਰੀ ਦਿਨ।
ਹਰ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਜਿਵੇਂ ਅਰਧ ਕੁੰਭ, ਕੁੰਭ, ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਅਤੇ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।