ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਲਈ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਰੀ, 2 ਪੜਾਵਾਂ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ

ਖ਼ਬਰਿਸਤਾਨ ਨੈੱਟਵਰਕ: ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਬੰਧੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ 2 ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੇਗੀ। ਜਾਰੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ 1 ਅਕਤੂਬਰ, 2026 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ, ਉਤਰਾਖੰਡ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਵਰਗੇ 4 ਪਹਾੜੀ ਰਾਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 1 ਮਾਰਚ, 2027 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਗਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸਰਕਾਰ ਨੇ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ

ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ। ਜਨਗਣਨਾ ਸਿਰਫ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ।

ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਜਨਗਣਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ

ਜਨਗਣਨਾ ਹਰ 10 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਪਰ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਇਹ ਜਨਗਣਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਗਲੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 2035 ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤਾਰੀਖ ਅਜੇ ਤੱਕ ਐਲਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਜਨਗਣਨਾ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ

ਸਰਕਾਰ ਜਨਗਣਨਾ ਇਸ ਲਈ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨੀਤੀ ਬਣਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰੋਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਜਨਗਣਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਬਾਦੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪਹਿਲੀ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ 1872 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ 1872 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਗਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ 1931 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ 1941 ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਕੜੇ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ

ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕੈਬਨਿਟ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਸਰਦਾਰ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਵਰਗੇ ਆਗੂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਆਗੂ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਕਿ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਵੰਡਣ ਵਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਆਖਰੀ ਜਨਗਣਨਾ 2011 'ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ

ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 1951 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ 10 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਜਨਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਆਖਰੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 121 ਕਰੋੜ ਸੀ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਪ੍ਰਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ 940 ਔਰਤਾਂ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 74.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ।

 

'Census Notification','Census','Caste Census','Central Government','Census History','Indian Census'